MANTIK -İÇİNDEKİLER

Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Mantık Bilimi (BÜYÜK MANTIK)
Çeviren: Aziz Yardımlı

  1. baskı; 13,5 × 21,5 cm; 672 sayfa; 1. Hamur
    ISBN 978 975 397 089 1
    • 68 TL

     KATEGORİ: FELSEFE
    Mantık Bilimi Logosun, Usun, ya da daha doğrusu arı Usun, ama belki de bu anlatımlara yükleme alışkanlığında olduğumuz tek-yanlı öznellikten kaçınabilmek için en iyisi ve Hegel’in kendisinin kullandığı anlatımla “nesnel düşüncenin” çözümlemesidir. Logos fiziksel olmadığı gibi tinsel de değildir. Mantık Bilimi bu düzeye dek insan düşüncesinin kendini nesnel düşünce yapma, ya da Kavramın Kavram ile, bilincimizdeki öznel Kavramın kendinde var olan nesnel Kavram ile örtüşme çabasıdır.

    Logos hiç kuşkusuz fiziksel-özdeksel değildir; ama tinsel de değildir. Yalnızca meta-fiziksel ya da doğa-ötesi değil, ama ayrıca meta-tinsel ya da tin-ötesidir. Logos vardır. Ama salt Varlık ne fiziksel, ne de tinseldir. Fiziksel olan ve tinsel olan, ya da uzaysal ve zamansal olan — ya da kısaca görgül olan — yalnızca var olmayan ama oluşta olandır. Salt ontolojik değil ama fenomenolojik denilen şeydir ve daha yüksek ve daha somut bir belirlenimdir. Logosun, “düşünce öğesindeki arı İdea”nın (A-MB, § 19) Varlığı mantıksaldır. Bildiğimiz gibi, Hegel Tinin Görüngübilimi’ni Varlık ve Kavramın birliği olarak Saltık Bilgi ile, bu kurgul-mantıksal öğe ile sonlandırır. Bunun bir öncül olarak alınabildiği düzeye dek, açıktır ki Mantık Bilimi yalnızca biçimsel-kavramsal olmaktan çıkar, aynı zamanda içeriksel-varlıksal da olur — ya da yapay epistemoloji ve ontoloji ayrımı bu terimlerin kendileriyle birlikte bir yana atılır. Kavramın o çok merak edilen içeriği onun kurgul doğasından, kendi ile olumsuz ilişkisinden başka birşey değildir. Kavram bağıntısız değil çünkü belirlidir, daha şimdiden olumsuzu ile yüklüdür ve bu onun diyalektiğidir.

    Kavram dışsal Varlıkta ona yabancı bir şey ile değil, ama kendi kendisi ile, öznel-düşünce nesnel-düşünce ile karşıtlık içindedir. Ama karşıtlık, salt doğası gereği, birliktir ve karşıtların bu birliği, bu gerçek özdeşlik Düşüncenin ve Varlığın bağdaşması olarak — ya da dilersek Kavramın Kavram ile bağdaşması olarak — ‘gerçeklik = bilgi’ dediğimiz şeydir, tasarımın tasarıma karşılık düşmesi olarak ‘doğruluk’ değil.

    İÇİNDEKİLER

    BİRİNCİ BÖLÜM
    NESNEL MANTIK [BİRİNCİ KİTAP]

    Birinci Yayıma Önsöz 15
    İkinci Yayıma Önöz 19

    GİRİŞ
    Mantığın Genel Kavramı 29
    Mantığın Genel Bölümlenişi 42

    BİRİNCİ KİTAP
    VARLIK ÖĞRETİSİ

    Bilimin Başlangıcı Ne İle Yapılmalı? 49
    Varlığın Genel Bölümlenişi 58
    Birinci Kesim: Belirlilik (Nitelik) 60
    Bölüm Bir. Varlık 60
    A. VARLIK 60
    B. YOKLUK 60
    C. OLUŞ 61
    a. Varlığın ve Yokluğun Birliği 61
    Not 1 [Varlık ve Yokluğun Sıradan Düşünmedeki Karşıtlığı] 61
    Not 2 [‘Varlık ve Yokluğun Birliği, Özdeşliği’ Anlatımının Kusuru 66
    Not 3 [Bu Soyutlamaların Yalıtılması] 69
    Not 4 [Başlangıcın Kavranamazlığı] 77
    b. Oluşun Kıpıları 78
    c. Oluşun Ortadan Klkması 79
    Not [‘Ortadan Kaldırma’ Sözcüğünün İki Anlamı] 79
    Bölüm İki. Belirli-Varlık 81
    A. GENEL OLARAK BELİRLİ VARLIK 81
    a. Genel Olarak Belirli-Varlık 81
    b. Nitelik 82
    Not [Nitelik ve Olumsuzlama] 83
    c. Birşey 85
    B. SONLULUK 87
    a. Birşey ve bir Başkası 87
    b. Belirlenim, Yapı ve Sınır 92
    c. Sonluluk 96
    a. Sonluluğun Dolaysızlığı 97
    b. Sınırlama ve Gerek 98
    Not [Gerek] 100
    g. Sonlunun Sonsuza Geçişi 102
    C. SONSUZLUK 103
    a. Genel Olarak Sonsuz 103
    b. Sonlunun ve Sonsuzun Almaşık Belirlenimleri 104
    c. Olumlu Sonsuzluk 107
    Geçiş 113
    Not 1 [Sonsuz İlerleme] 113
    Not 2 [İdealizm] 117
    Bölüm Üç. Kendi-İçin-Varlık 118
    A. GENEL OLARAK KENDİ-İÇİN-VARLIK 118
    a. Belirli-Varlık ve Kendi-İçin-Varlık 119
    b. Bir-İçin-Varlık 120
    Not [Almanca ‘Was für ein Ding’ (‘Ne tür bir Şey’) Anlatımı] 120
    c. Bir 123
    B. BİR VE ÇOK 124
    a. Kendi İçinde Bir 124
    b. Bir ve Boşluk 125
    Not [Atomizm] 125
    c. Birçok Bir. İtme 126
    Not [Leibniz’in Monadı]126
    C. İTME VE ÇEKME128
    a. Birin Dışlanması 128
    Not [Birin ve Çoğun Birliği] 130
    b. Çekmenin bir Biri 131
    c. İtmenin vc Çekmenin Bağıntısı 132
    Not [Kant’ın Özdeği Çekme ve İtme Kuvvetlerinden Kurması] 135

    İkinci Kesim: Büyüklük (Nicelik) 142
    Not 142
    Bölüm Bir. Nicelik 142
    A. ARI NİCELİK 142
    Not 1. Arı Nicelik Tasarımı 143
    Not 2. Kant’ın Uzay, Zaman ve Özdeğin Bölünemezliği ve
    Sonsuz Bölünebilirliği Antinomisi 145
    B. SÜREKLİ VE KESİKLİ BÜYÜKLÜKLER 152
    Not. Sürekli ve Kesikli Büyüklüklerin Olağan Ayrımı 153
    C. NİCELİĞİN SINIRLANMASI 154
    Bölüm İki. Nice 154
    A. SAYI 154
    Not 1.Aritmetikte Hesaplama Türleri; Kant’ın Sentetik A Priori Sezgi Önermeleri] 156
    Not 2. Sayısal Ayrımların Felsefi Kavramları Anlatmada Kullanımı 162
    B. UZAMLI VE YEĞİN BÜYÜKLÜKLER 165
    a. Ayrımları 165
    b. Uzamlı ve Yeğin Büyüklüklerin Özdeşliği 168
    Not 1 Bu Birliğin Örnekleri 169
    Not 2 Kant’ın Derece Belirlenimini Ruha Uygulaması 171
    c. Nicenin Başkalaşımı 171
    C. NİCEL SONSUZLUK 172
    a. Nicel Sonsuzluk Kavramı 172
    b. Nicel Sonsuz İlerleme 173
    Not 1 Sonsuza İlerlemenin Büyük Ünü 174
    Not 2 Kant’ın Dünyanın Uzayda ve Zamanda Sınırlanışı ve Sınırlanmayışı Üzerine Antinomisi 179
    c. Nicenin Sonsuzluğu 182
    Not 1. Matematiksel Sonsuzun Kavram-Belirliliği 184
    Not 2. Ayrışımlı Kalkülüsün Amacının Uygulamasından Türetilmesi 209
    Not 3. Nitel Büyüklük Belirliliği İle Bağıntılı Daha Öte Biçimler 231
    Bölüm Üç. Nicel Oran 239
    A. DOĞRU ORAN 240
    B. TERS ORAN 242
    C. KUVVETLERİN ORANI 245
    Not 247

    Üçüncü Kesim Ölçü 249
    Bölüm Bir. Özgül Nicelik 253
    A. ÖZGÜL NİCE 254
    B. ÖZGÜLLEŞTİREN ÖLÇÜ 256
    a. Ölçün 256
    b. Özgülleştiren Ölçü 256
    Not 257
    c. İki Yanın Nitelikler Olarak İlişkisi 258
    Not 260
    C. ÖLÇÜDE KENDİ-İÇİN-VARLIK 261
    Bölüm İki. Olgusal Ölçü 264
    A. KENDİNE-BAĞIMLI ÖLÇÜLERİN İLİŞKİSİ 265
    a. İki Ölçünün Bileşimi 265
    b. Ölçü-İlişkilerinin Dizisi Olarak Ölçü 267
    c. Seçici Eğinim 269
    Not. Kimyasal Eğinim Üzerine Berthollet; ve Berzelius’un
    Onun Üzerine Kuramı 271
    B. ÖLÇÜ İLİŞKİLERİNİN DÜĞÜMLÜ ÇİZGİSİ 278
    Not. Nodal Çizgi Örnekleri; ‘Doğa Sıçrama Yapmaz’ Düzgüsü 280
    C. ÖLÇÜSÜZ 282
    Bölüm Üç. Özün Oluşu 284
    A. SALTIK AYRIMSIZLIK 284
    B. FAKTÖRLERİNİN TERS ORANI OLARAK AYRIMSIZLIK 284
    Not. Özekçek ve Özekkaç Kuvvetler 287
    C. ÖZE GEÇİŞ 290

    [İKİNCİ KİTAP]
    ÖZ ÖĞRETİSİ 293

    Birinci Kesim. Kendi İçine Yansıma Olarak Öz 298
    Bölüm Bir. Görünüş 298
    A. ÖZSEL-OLAN VE ÖZSEL-OLMAYAN 298
    B. GÖRÜNÜŞ 299
    C. YANSIMA 302
  2. Koyan Yansıma 303
  3. Dış Yansıma 305
    Not 306
  4. Belirleyen Yansıma 307
    Bölüm İki. Özsellikler ya da Yansıma-Belirlenimleri 310
    Not. Önermeler Biçiminde Yansıma-Belirlenimleri 310
    A. ÖZDEŞLİK 312
    Not 1. Soyut Özdeşlik 312
    Not 2. Birinci Kökensel Düşünce Yasası; Özdeşlik Önermesi 313
    B. AYRIM 316
  5. Saltık Ayrım 316
  6. Türlülük 317
    Not. Türlülük Önermesi 320
  7. Karşıtlık 322
    Not. Matematiğin Karşıt Belirlenimleri 325
    C. ÇELİŞKİ 327
    Not 1. Olumlunun ve Olumsuzun Birliği 331
    Not 2. Dışlanmış Orta Yasası 333
    Not 3. Çelişki Önermesi 334
    Bölüm Üç. Zemin 338
    Not. Zemin Yasası 339
    A. SALTIK ZEMİN 340
    a. Biçim ve Öz 340
    b. Biçim ve Özdek 343
    c. Biçim ve İçerik 347
    B. BELİRLİ ZEMİN 348
    a. Biçimsel Zemin 348
    Not. Genelemeli Zeminlerden Biçimsel Açıklama Yöntemi 349
    b. Olgusal Zemin 352
    Not. Zeminliden Ayrı Bir Zeminden Biçimsel Açıklama Yolu 353
    c. Tam Zemin 356
    C. KOŞUL 358
    a. Göreli Koşulsuz 358
    b. Saltık Koşulsuz 360
    c. Olgunun Varoluşa Çıkışı 362

    İkinci Kesim. Görüngü 366
    Bölüm Bir. Varoluş 367
    A. ŞEY VE ÖZELLİKLERİ 369
    a. Kendinde-Şey ve Varoluş 369
    b. Özellik 372
    Not. Aşkınsal İdealizmin Kendinde-Şeyi 373
    c. Şeylerin Etkileşimi 374
    B. ŞEYLERİN ÖZDEKLERDEN OLUŞMASI 375
    C. ŞEYİN ÇÖZÜLÜŞÜ 377
    Not. Özdeğin Gözenekliliği 378
    Bölüm İki. Görüngü 381
    A. GÖRÜNGÜNÜN YASASI 382
    B. GÖRÜNGÜ DÜNYASI VE KENDİNDE VAR OLAN DÜNYA 386
    C. GÖRÜNGÜNÜN ÇÖZÜLÜŞÜ 389
    Bölüm Üç. Özsel İlişki 391
    A. BÜTÜN VE PARÇANIN İLİŞKİSİ 392
    Not. Sonsuz Bölünebilirlik 395
    B. KUVVET VE BELİRİŞİNİN İLİŞKİSİ 396
    a. Kuvvetin Koşullanmışlığı 397
    b. Kuvvetin Uyarılması 398
    c. Kuvvetin Sonsuzluğu 400
    C. DIŞIN VE İÇİN İLİŞKİSİ 400
    Not. İç ve Dışın Dolaysız Birliği 402

    Üçüncü Kesim. Edimsellik 405
    Bölüm Bir. Saltık 405
    A. SALTIĞIN AÇIMLAMASI 406
    B. SALTIK YÜKLEM 408
    C. SALTIĞIN KİPLERİ 409
    Not. Spinoza’nın ve Leibniz’in Felsefeleri 410
    Bölüm İki. Edimsellik 413
    A. OLUMSALLIK YA DA BİÇİMSEL EDİMSELLİK, OLANAK VE ZORUNLUK 415
    B. GÖRELİ ZORUNLUK YA DA OLGUSAL EDİMSELLİK, OLANAK VE ZORUNLUK 418
    C. SALTIK ZORUNLUK 421
    Bölüm Üç. Saltık İlişki 424
    A. TÖZSELLİK İLİŞKİSİ 425
    B. NEDENSELLİK İLİŞKİSİ 427
    a. Biçimsel Nedensellik 427
    b. Belirli Nedensellik İlişkisi 429
    c. Etki ve Tepki 434
    C. ETKİLEŞİM 436

      İKİNCİ BÖLÜM
    ÖZNEL MANTIK
    YA DA
    KAVRAM ÖĞRETİSİ

    Önsöz 441
    Genel Olarak Kavram 443
    Bölümleme 457

    Birinci Kesim. Öznellik 460
    Bölüm Bir. Kavram 460
    A. EVRENSEL KAVRAM 461
    B. TİKEL KAVRAM 465
    Not 470
    C. TEKİL 474
    Bölüm İki. Yargı 478
    A. BELİRLİ-VARLIK YARGISI 483
    a.Olumlu Yargı 484
    b. Olumsuz Yargı 487
    c. Sonsuz Yargı 491
    B. YANSIMA YARGISI 492
    a. Tekil Yargı 494
    b. Tikel Yargı 494
    c. Evrensel Yargı 495
    C. ZORUNLUK YARGISI 498
    a. Kategorik Yargı 498
    b. Hipotetik Yargı 499
    c. Ayrık Yargı 500
    D. KAVRAMIN YARGISI 503
    a. Önesürümlü Yargı 504
    b. Belkili Yargı 505
    c. Apodiktik Yargı 506
    Bölüm Üç. Tasım 508
    A. BELİRLİ-VARLIK TASIMI 509
    a. Tasımın Birinci Betisi 510
    b. İkinci Beti: Ti–Te–E 515
    c. Üçüncü Beti: Te–E–Ti 518
    d. Dördüncü Beti: E–E–E, ya da Matematiksel Tasım 519
    Not. Sıradan Tasım Görüşü 521
    B. YANSIMA TASIMI 524
    a. Tümlük Tasımı 525
    b. Tümevarım Tasımı 527
    c. Andırım Tasımı 529
    C. ZORUNLUK TASIMI 531
    a. Kategorik Tasım 532
    b. Hipotetik Tasım 533
    c. Ayrık Tasım 535

    İkinci Kesim. Nesnellik 538
    Bölüm Bir. Mekanik 542
    A. MEKANİK NESNE 543
    B. DÜZENEKSEL SÜREÇ 545
    a. Biçimsel Düzeneksel Süreç 546
    b.Olgusal Düzeneksel Süreç 548
    c. Düzeneksel Sürecin Ürünü 550
    C. SALTIK MEKANİK 550
    a. Özek 550
    b. Yasa 553
    c. Mekaniğin Geçişi 553
    Bölüm İki. Kimyasallık 554
    A. KİMYASAL NESNE 554
    B. KİMYASAL SÜREÇ 555
    C. KİMYASALLIĞIN GEÇİŞİ 557
    Bölüm Üç. Erekbilim 559
    A. ÖZNEL EREK 564
    B. ARAÇ 565
    C. YERİNE GETİRİLMİŞ EREK 567

    Üçüncü Kesim. İdea 575
    Bölüm Bir. Yaşam 579
    A. DİRİMLİ BİREY 582
    B. YAŞAM-SÜRECİ 586
    C. CİNS 588
    Bölüm İki. Bilgi İdeası 590
    A. GERÇEĞİN İDEASI 597
    a. Analitik Bilgi 599
    b. Sentetik Bilgi 605
  8. Tanım 605
  9. Bölümleme 610
  10. Teorem 614
    B. İYİNİN İDEASI 623
    Bölüm Üç. Saltık İdea 627

    ARKASÖZ. AZİZ YARDIMLI 645
    TÜRKÇE-ALMANCA SÖZLÜK 649
    ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK 655
    DİZİN 661

Hegel’in Mantık Bilimi Aristoteles’in Organon başlığı altında toparlanan Mantık çalışmalarından bu yana insan Usunun kavramsal yapısı üzerine üstlenilen en tam çözümleme girişimidir. Sözde biçimsel, simgesel, matematiksel vb. “mantık” olarak bilinen daha sonraki girişimler bir yandan yöntemsizlikleri ve öte yandan içeriksizlikleri açısından Hegel’in biçim ve içeriği birbiri dışına bırakmayan ve saltık yöntem ya da saltık tanıtlama üzerine kurulu mantık dizgesi ile karşılaştırma içine getirilemezler. Hegel’in Mantık Bilimi’nin “önceki Metafiziğin” (vormalige Metaphysik) yerini aldığı yolundaki sözleri ‘Mantık = Metafizik’ denklemini imlemez. Mantık hiç kuşkusuz meta-fizik değildir, çünkü Doğanın ötesi Tindir, Logos değil. Tam tersine, Mantık Doğa ve Tin için biçimsel ya da kavramsal öncüldür. ‘Mantık Bilimi = Ontoloji’ denklemi de geçersizdir çünkü Ontoloji yalnızca Nesnel Mantığa karşılık düşer, Mantığın bütününe değil. Sözde modern “mantık” girişimleri Mantık Bilimi’nin yalnızca Öznel Mantık üçlüsünün birinci bölümü olan Kavram Mantığının (Kavram, Yargı, Tasım) dizgesel yapısı ile ancak bölümsel olarak örtüşür ve Nesnellik ve İdea bölümlerini dışlar. Bütün bu dışlanan kavramsal içeriğin mantıksal olmadığı önyargısı modern simgesel “mantık” modellerinin dilbilgisine andırımlı ve sözde matematiksel yapısının mantıksal olduğu gibi enteresan bir sanıdan doğar.

Hegel Mantık Bilimi üzerine ilk çalışmasını (BÜYÜK MANTIK) Nürnberg’de 1812 ve 1816 yıllarında iki bölüm olarak yayımladıktan sonra, 1817’de Heidelberg’de derslerinde kullanılmak üzere hazırladığı Felsefi Bilimler Ansiklopedisi’nin Birinci Bölümü olarak anahatlarda daha kısa bir Mantık Bilimi çalışması (KÜÇÜK MANTIK) yazdı (ikinci ve üçüncü bölümler Doğa ve Tin Felsefeleri olmak üzere). Bu çalışma daha sonra 1817 ve 1830’da genişletilerek ve gözden geçirilerek yeniden yayımlandı. Numaralı paragraflar genellikle kısadır ve genellikle bir Not (Anmerkung) tarafından izlenir. Yine her paragrafın sonundaki Ekler (Zusátze) yayımcılar tarafından Hegel’in kendisinin elyazmalarından ve öğrencilerinin tuttukları notlardan derlenmiştir.

İÇİNDEKİLER
ANAHATLARDA
FELSEFİ BİLİMLER ANSİKLOPEDİSİ
(1830)

Önsöz 1817 — 9
Önsöz 1827 — 12
Önsöz 1830 — 31

Giriş §§ 1-18 — 41
BİRİNCİ BÖLÜM
MANTIK BİLİMİ
§§ 19-244

Ön-Kavram §§ 19-83 — 67
A. Düşüncenin Nesnelliğe Karşı Birinci Tutumu
Metafizik §§ 26-36 — 92
B. Düşüncenin Nesnelliğe Karşı İkinci Tutumu
I. Görgücülük §§ 37-39 — 105
II. Eleştirel Felsefe §§ 40-60 — 110
C. Düşüncenin Nesn. Karşı Üçüncü Tutumu
Dolaysız Bilme §§ 61-78 — 144
Mantığın Daha Yakın Kavramı ve Bölümlenişi
§§ 79-83 — 164

Birinci Alt-Bölüm: Varlık Öğretisi §§ 84-111 — 175

A. Nitelik — 176
a. Varlık § 86 — 176
b. Belirli-Varlık § 89 — 187
c. Kendi-için-Varlık § 96 — 196
B. Nicelik § 99 — 201
a. Arı Nicelik § 99 — 201
b. Nice § 101 — 206
c. Derece § 103 — 208
C. Ölçü § § 107-111 — 215
İkinci Alt-Bölüm: Öz Öğretisi §§ 112-159 — 221

A. Varoluşun Zemini Olarak Öz § 115 — 226
a. Arı Yansıma Belirlenimleri § 115 — 226
α. Özdeşlik § 115 — 226
β. Ayrım § 116 — 228
γ. Zemin § 121 — 237
b. Varoluş § 123 — 242
c. Şey § 125 — 244
B. Görüngü § 131 — 249
a. Görüngü Evreni § 132 — 251
b. İçerik ve Biçim § 133 — 252
c. İlişki § 135 — 254
C. Edimsellik § 142 — 266
a. Tözsellik İlişkisi § 150 — 279
b. Nedensellik İlişkisi § 153 — 282
c. Etkileşim § 155 — 285

Üçüncü Alt-Bölüm: Kavram Öğretisi §§ 160-244 — 291

A. Öznel Kavram — 295
a. Kavram Olarak Kavram § 163 — 295
b. Yargı § 166 — 300
α. Nitel Yargı § 172 — 306
β. Yansıma Yargısı § 174 — 325
γ. Zorunluk Yargısı § 177 — 311
δ. Kavramın Yargısı § 178 — 312
c. Tasım § 181 — 314
α. Nitel Tasım § 183 — 317
β. Yansıma Tasımı § 190 — 323
γ. Zorunluk Tasımı § 191 — 325
B. Nesne — 331
a. Mekanik § 195 — 333
b. Kimyasallık § 200 — 336
c. Erekbilim § 204 — 339
C. İdea — 347
a. Yaşam § 216 — 355
b. Bilme § 223 — 356
α. Bilme § 226 — 358
β. İstenme § 233 — 364
c. Saltık İdea § 236 — 364

Arkasöz / Aziz Yardımlı — 375
Wallace Notları — 383
SÖZLÜK — 419
DİZİN — 423